این بسیار عام است که یک تخنیکر در آلمان تکسی رانی می کند یا یک پرستار مصروف پاک کاری است. بسیاری از مهاجران در جمهوری فدرالی آلمان هنوز شغلی ندارند که مطابق به صلاحیت ها و سطح تحصیلات شان باشد.
«کمبود نیروی کار مسلکی» عبارتی است که در سال های گذشته پیوسته تکرار شده است. در صورتی که تغییری ایجاد نشود، بازار کار آلمان در سال 2025 با کمبود حدود شش میلیون نیروی کار مواجه خواهد شد، وضعیتی که برای یک اقتصاد شکوفا و پررونق حکم زهر را دارد.
حکومت جمهوری فدرالی آلمان در ماه جون سال 2011، برنامه ای برای افزایش نیروی کاری متخصص آغاز کرد. قانون به رسمیت شناختن اسناد تحصیلی حرفه یی خارجی ها، شامل این برنامه می باشد.
رالف مایر، کارمند بلند پایه وزارت تحصیلات عالی و تحقیقات آلمان می گوید که این برنامه جدید از اول اپریل سال 2012 به اجرا در آمد و نشانه ای برای آغاز تغییر و تحول در سیاست دولت می باشد. او می گوید: «پیش از این، هرگاه مساله مهاجران مطرح می شد، سوال این بود که چگونه از آن ها حمایت شود. اکنون طرز فکر به تدریج تغییر می کند و مردم متوجه می شوند که در خارج نیز می شود، مهارت های خوب کاری فرا گرفت که برای بازار کار آلمان مفید هستند و این جا به آن ها نیاز است».
حق قانونی شناسایی اسناد
نزدیک به دو میلیون از سه میلیون مهاجر در آلمان که شغلی آموخته اند، مدرک تحصیلی شان را در خارج کسب کرده اند. بسیاری از مهاجران در دهه های گذشته تجربه کرده اند که بعد از ورود شان به آلمان به عنوان افرادی رتبه بندی شده اند که آموزش کاری ندیده اند و به این ترتیب در بازار کار آلمان شانسی نداشته اند. حالا آن ها حق قانونی برای شناسایی اسناد شان دارند و با تثبیت شایستگی و مهارت ها، اسناد تحصیلی و آموزشی شان پذیرفته می شود.
تلاش می شود از ظرفیت های مهاجران برای تقویت اقتصاد استفاده شود.
اولریش شون لایتنر از وزارت اقتصاد آلمان این وضعیت را برای ادارات مسوول آلمانی یک چالش می داند: «ما سطح بسیار بالایی داریم که نمی خواهیم ارزش اش پایین بیاید. به این دلیل باید دقیقا مشخص کنیم که افراد متقاضی کار در آلمان چه اندازه شایستگی دارند، در چه مواردی کمبودی هایی وجود دارد که باید هدفمندانه در این مورد تلاش شود و این کمبودی ها رفع شوند».
کارامل پزی چیست؟
تا هنوز سه هزار تن خواهان به رسمیت شناختن مدارک حرفه یی شان در بخش های صنعت، تجارت و صنایع دستی شده اند و اسناد حدود 700 نیروی کار خارجی تایید شده است. در مورد این که چه شایستگی های حرفه یی در کدام کشورها وجود دارد و چگونه با معادل آن در آلمان مقایسه می شود، معلوماتی در یک
سایت انترنتی جمع آوری شده اند. این یک پروژه مشترک علمی – اقتصادی است که از سوی وزارت اقتصاد آلمان فدرال حمایت می شود.
دیرک ورنر، مسوول این پروژه از انستیتوت اقتصاد آلمان از یک چالش واقعی صحبت می کند. به گفته او، یک آشپز از پولند را می توان به سادگی در میان نیروی کار طبقه بندی کرد، اما وقتی قضیه در مورد یک کارامل پز از اوگاندا است، طبقه بندی مشکل می شود. کارامل نوع خاصی از شیرینی است. به گفته او کشورهای زیادی هستند که سیستم آموزشی شغلی شان به وضوح کمتر از آلمان مدون و تکمیل است.
ورنر می گوید: «در برخی کشورهای افریقایی شاید اصولی برای آموزش شغلی وجود داشته باشد، اما به آن ها بیشتر به عنوان توصیه نگریسته می شود. به این خاطر آن جا توقع های دیگری از استندردها و کیفیت ها وجود دارد و به این ترتیب دشوار است، هنگامی که اسنادی ارایه می شود، مشخص کنیم که چه حقوقی (دستمزدی) به آن ها تعلق می گیرد، چون این را نمی توانی به آسانی قضاوت کرد». به گفته وِرنَر، این مساله همیشه به کشور و شغل بستگی دارد و در این جا جواب های بسیاری وجود دارد.
خواب رفتگی مهاجران
تا حال شناسنامه یا پروفایل 20 کشور در سایت انترنتی «بی کیو پورتال» وارد شده است. اما درخواست هایی از 85 کشور تحویل داده شده اند. ارزیابی های محتاطانه حاکی است که حدود 200 هزار مهاجر ساکن آلمان، در موقعیت های پایین تر از شایستگی و مهارت های شان کار می کنند. به گفته نیهات سورگیچ، از موسسه آموزشی "برلین کرویتسبرگ"، بسیاری از این مهاجران خود را با این وضعیت وفق داده اند و دیگر انگیزه ای ندارند که تغییری در آن ایجاد کنند.
سورگیچ می افزاید: «نوعی کرختی در سال های اخیر به وجود آمده است، زیرا آن ها احساس می کنند که جامعه آلمان رد شان می کند و نبود فرهنگ استقبال نیز بر روان انسان ها تاثیر می گذارد». به گفته او، این انسان ها باید از خواب بیدار ساخته شوند و باید کارهایی انجام شود تا به آن ها این احساس داده شود که «از آن ها در آلمان واقعا استقبال می شود».
براساس این برنامه، آنهایی که اسناد تحصیلی شان تایید می شود، کارهای بهتری خواهند یافت.
وجود حق قانونی در این زمینه کافی نیست. قانون شناسایی اسناد باید در همه سطوح عینیت یابد که به گفته رالف مایر، کارمند بلندپایه وزارت تحصیلات عالی و تحقیقات آلمان، به همین سادگی نیست. او گفت که باید پیش از همه ذهنیت کارمندان مسوول در این بخش در اداره های آلمانی، تغییر کند. چنانکه سورگیچ می گوید: «آن ها باید کمی فرهنگ خوش آمد گویی را فرابگیرند و فرضیه هایی را که ما از نظر سیاسی از قانون بالاتر قرار می دهیم، عینیت بخشند. این مساله در حال حاضر چالش بزرگی است».
مایر می گوید که شناسایی مدارک تحصیلی خارجی در بخش صنعت و تجارت به خوبی جریان دارد، «زیرا این بخش ها به شرکت ها بسیار نزدیک هستند و نیازمندی را حس می کنند». برای به رسمیت شناختن صلاحیت ها و مهارت ها در بخش هایی مانند طبابت و قابلگی، ادارات صحی ایالتی مسوول هستند، یعنی اداره هایی که مسوول بررسی می باشند. مایر می گوید: «آن ها فشاری را که شرکت ها احساس می کنند، ندارند، که می گوید ما این جا به نفر نیاز داریم».
کاهش موانع
یک مانع دیگر، هزینه هایی است که در جریان اداری شناسایی اسناد ایجاد می شود. دیرک ویرنر، رییس این پروژه می گوید که اصولا هزینه آن 600 یورو است، اما برای تحلیل شایستگی علمی و حرفه یی که پیچیده تر است، ممکن است که این هزینه به دو هزار یورو نیز برسد، که البته به شمار اسناد و هزینه های جانبی دیگر بستگی دارد.
دیرک ویرنر می گوید: «مشکل در مواردی است که اصل گواهی نامه یا سند تحصیلی وجود ندارد و یا در مورد سیستم آموزش و پروش در کشور زادگاه فرد متقاضی، معلوماتی در دسترس نیست».
مهاجرینی که می خواهند اسناد تحصیلی شان ارزیابی شود، هزینه آن را به تنهایی تقبل نمی کنند. با توجه به نیازمندی بازار کار به مهارت های آنها، اداره کار آلمان بخشی و یا مجموع هزینه روند شناسایی اسناد را می پردازد.
